Een bipolaire stoornis door onverwerkt trauma

Op vakantie bij vrienden in Spanje raakt Johan* (38 jaar) in 2019 in een psychose. Hij wordt gedwongen opgenomen en terug in Nederland krijgt hij de diagnose bipolaire stoornis. De hulp die hij vanuit de ggz krijgt aangeboden vindt hij niet passend en helpt hem niet verder. Hij besluit om het op een andere manier te doen, en in de therapie van een ervaringsdeskundige vindt hij zijn bevrijding. Johan is nu al een paar jaar medicatievrij en nog langer klachtenvrij van een aandoening die door de reguliere ggz als chronisch wordt gezien.

“Ik heb nooit echt kunnen voelen”

Het verhaal van Johan*

Opgroeien in een onveilige omgeving

Johan vertelt: “Ik ben opgegroeid in een over-beschermde omgeving. Mijn ouders hadden het beste met mij voor maar waren niet in staat om aan mijn emotionele behoeften te voldoen. Thuis was er altijd een voelbare spanning aanwezig. Mijn moeder was te aanwezig en mijn vader was meer op de achtergrond, maar kon uit zijn slof schieten als iets hem niet zinde; ik moest daardoor altijd op mijn hoede zijn. In mijn herinnering ben ik nooit mishandeld door mijn vader maar er was geen ruimte voor mij om mezelf te uiten; mijn gevoelens heb ik als kind altijd voor me moeten houden, ze werden de kop ingedrukt. Ik mocht niet boos zijn op mijn ouders en heb me nooit gezien gevoeld door hen. Ook voor andere emoties was geen ruimte, alles werd onderdrukt. En voor mijn vader was ik verschrikkelijk bang, hij kon zo ontzettend boos worden. Ik ging dan vaak naar mijn moeder om uit te huilen maar die nam het op voor mijn vader. Ook sliep ik als kind alleen boven op de zolder. Ik heb daar doodsangsten uitgestaan omdat mijn ouders zo ver weg waren. Die angsten zijn voor mij traumatisch geweest.
Zo groeide ik op als kind, in een onveilige omgeving, met ouders die van mij hielden maar niet wisten hoe die liefde te vertalen naar een kind.”

Ik werd niet gezien als mens

De psychiatrie medicaliseert

Er is bij mij thuis nooit ruimte geweest voor het ontwikkelen van autonomie of eigenheid. Als kind ervaarde ik geen veiligheid thuis. Ik vluchtte vaak voor mijn vader, ik was bang voor hem, bang voor zijn woede-uitbarstingen. Het was een hele autoritaire opvoeding, dat ervoor gezorgd heeft dat ik nu in mijn volwassen leven nog steeds moeilijk met autoriteit kan omgaan. Misschien was dat ook wel één van de redenen dat ik moeite had met de zorg die me geboden werd binnen de reguliere ggz. Ik ervaarde daar weinig inspraak, voelde me niet echt gezien en moest vooral datgene doen wat zij dachten dat goed voor me was; dat werkte niet bij mij. Voor mijn gevoel werd ik in de ggz niet serieus genomen, ik werd gewoon niet gezien. In gesprekken met spv’ers werden mij vooral adviezen gegeven. Voor mij persoonlijk, en dat geldt vast niet voor iedereen, heeft de reguliere ggz zorg niet gewerkt.”

Een andere aanpak

“De psychiatrie ziet een bipolaire aandoening als een chronische ziekte waarvoor je levenslang medicatie moet blijven gebruiken. Ik denk dat dat voor een deel van de mensen met een bipolaire aandoening ook geldt maar zeker niet voor iedereen, voor mij persoonlijk in ieder geval niet. En het zou mooi zijn als voor die visie meer ruimte zou zijn binnen de reguliere ggz, als niet van tevoren al vast staat dat levenslang aan de medicatie voor jou het enige juiste pad is. De ggz is bang om risico’s te nemen en samen met de patiënt op zoek te gaan naar andere oplossingen dan medicatie. Men moet het gesprek aangaan, nieuwsgierig zijn naar het levensverhaal van de cliënt en dit centraal stellen. Dat dit niet gebeurde stond mij zo tegen dat ik eruit gestapt ben en op zoek ging naar een andere manier om om te gaan met mijn psychische kwetsbaarheid. De steun van een goede vriend, die ik heb leren kennen na mijn psychose, was hierin heel waardevol. Hij stimuleerde mij om hulp te zoeken die meer passend was voor mij.

Mijn vader wees mij toen op de website ‘Bipolair anders’. Dat sprak mij direct aan en al snelde volgde een eerste afspraak. De therapeut is zelf ervaringsdeskundige en functioneert al ruim dertig jaar goed zonder medicatie. Ik zag hem en zie hem nog steeds als voorbeeld van hoe het ook kan; na jaren van psychoses leeft hij nu al dertig jaar zonder medicatie en is hij al die tijd klachtenvrij gebleven. Hij leerde mij om te gaan met de woede die ik in mij had; ik moest al mijn opgekropte woede gaan verwerken. Woede die verband hield met ervaringen uit het verleden maar die in mijn gevoelsleven nog heel actueel waren. Die ben ik er letterlijk uit gaan slaan, op een kussen, gewoon alleen thuis. Ik was met bewuste aandacht bij die woede, zodat die kon transformeren. Naast het integreren van het gevoel van woede, wat hielp bij het afnemen en verdwijnen van manische gevoelens, was het toelaten van gevoel van verdriet net zo belangrijk. Door het integreren van gevoelens van verdriet, verdwenen mijn depressieve klachten. Zo was dit voor mij en is dit nog steeds voor mij.

Op die manier ging ik mijn ervaringen uit het verleden op een emotioneel gezonde manier integreren in mijn zijn, in mijn bewustzijn. En zo is langzaamaan mijn bipolaire stoornis verdwenen. Zo is het hoe ik mijn herstelproces ervaar. Ik denk dat de onverwerkte trauma’s uit mijn jeugd de oorzaak waren van mijn ontregelingen. Die onverwerkte trauma’s kan ik het best omschrijven als een langdurige emotionele verwaarlozing. Ik had voor mezelf geen vrijheid vroeger, tenminste niet om voor mezelf te denken. Mijn eigenheid werd niet gestimuleerd. Mijn ouders handelden wel uit een gevoel van liefde maar niet op een passende manier.”

Het systeem is ziek

Holistische benadering

“Hoewel ik niet tegen medicatie ben zou een meer holistische benadering van psychiatrische aandoeningen meer recht doen aan de mensen die eraan lijden. Ik vind het systeem ziek, de manier van werken, niet de mensen die in de ggz werken. Ik denk dat de ggz betere zorg zou kunnen leveren als er meer ervaringsdeskundige therapeuten zouden werken, die op basis van gelijkwaardigheid het gesprek aan gaan. Voor mijzelf geloof ik niet in medicatie, ik geloof in het verwerken van trauma’s. Want dan heb je een duurzame oplossing en ga je verder dan symptoombestrijding. Mijn droom is dan ook om in de toekomst ervaringsdeskundige te worden, en mijn verhaal te delen op symposia of congressen, zodat ik met de mentale uitdagingen die ik heb gehad andere mensen kan helpen en andere mensen kan inspireren.”

*Vanwege privacyredenen zijn namen en details aangepast.

Scroll naar boven