Poëzie in de GGZ
Ineke van Heemstra-Hegener is interviewer bij de Verhalenbank Psychiatrie. Om verhalen in een andere vorm te vangen, schrijft zij over sommige interviews een haiku. Het doel van het gedicht na een verhalenbankinterview is om zo kernachtig mogelijk de ervaring van de ontmoeting tussen de verteller en de luisteraar onder woorden te brengen. Dit heeft dus een ander doel dan het geredigeerde verhaal op de website, dat vooral bedoeld is om zichtbaarheid te geven aan de verhalen door de verteller anoniem een podium te geven. Terwijl het verkorte verhaal volledig draait om het perspectief van de verteller, gaat het gedicht over de interactie tussen de verteller en de interviewer tijdens de ontmoeting. Er is gekozen voor de dichtvorm van de haiku, omdat deze sterke verwantschap vertoont met de fenomenologische observatie van verschijnselen.
“Als psychotherapeute heb ik veel met cliënten gewerkt met een migratie-achtergrond. Vaak zocht ik samen met de cliënt naar een betekenis van het lijden in hun leven. Omdat ik op zoek was naar meer begrip en verdieping, besloot ik gedichten te gaan schrijven over het leven van een van mijn bijzondere cliënten. Zij is een vluchtelinge uit Irak. Tijdens het schrijven ontdekte ik hoe gedichten ontstaan door bijzondere opmerkzaamheid t.a.v. een ervaring. Gedichten kunnen het vertrouwde vreemd maken en het vreemde vertrouwd. Er ontstond bij mij een vertraging waardoor de cliënte en de wereld om haar heen gingen spreken. Ik kon haar beter horen. Van daaruit ontstond er een taal die subjectieve ervaringen konden verbreden naar een algemeen verhaal/gedicht. Zoals de fenomenoloog en dichter Bachelard zei: “Poëzie is jonge taal en daarmee bewustmakend en inzichtgevend.” Poëzie hielp mij dus richting te geven om haar (levensverhaal) beter te kunnen begrijpen.”
“Facts bring us to knowledge, but stories lead to wisdom.”
2 centrale vragen
Hoe kan poëzie bijdragen aan het verbeelden van het levensverhaal om zo nog meer tot de essentie van de fenomenen van de geleefde ervaring te komen?
Hoe helpt de spontane (subjectieve) verbeelding van de interviewer om tot nieuwe kennis te komen over het leven van de verteller door middel van een haiku?