Dwangsondevoeding: Een wrange ervaring
Anorexia; een ziekte die vaak het beeld oproept van een te dun meisje dat een dik meisje als spiegelbeeld ziet. Maar ook een ziekte die de dood tot gevolg kan hebben. Als bij iemand de kans op overlijden reëel is, zijn artsen en verpleegkundigen genoodzaakt om onder dwang sondevoeding toe te dienen. Lucas Kirkels, 4e jaars SUMMA-student, heeft binnen de Verhalenbank Psychiatrie onderzocht hoe zorgontvangers, artsen en verpleegkundigen dwangsondevoeding beleven.
Bij dwangsondevoeding gaat een slangetje door de neus naar de maag om daar vloeibare voeding naartoe te leiden. Als de zorgontvanger zich verzet, wordt hij of zij vastgehouden. Voor zowel zorgontvangers als hulpverleners zijn dit vaak weerzinwekkende situaties. Lucas analyseerde in totaal 21 ervaringsverhalen van zorgontvangers, verpleegkundigen, psychiaters en een kinderarts over hun ervaringen met anorexia en dwangvoeding. Zijn onderzoek geeft duidelijk inzicht in de ontwrichtende ervaring van sondevoeding en de dilemma’s die alle betrokkenen daarbij ervaren. De ervaringen kunnen het beste begrepen worden door de vertellingen van de jongeren, hun naasten en hulpverleners zelf te laten spreken.
Voor mensen met anorexia is autonomie en controle erg belangrijk. Niet verwonderlijk dus dat zij dwangvoeding zien als een grote aantasting van hun zelfbeschikking. Toch willen ze vaak wel beter worden, alleen lukt het eten ze zelf niet. Met het bieden van de juiste hulp en motivatie is veel winst te behalen. In het verlengde van deze thema’s formuleerde Lucas vier adviezen die inspelen op motiveren en het teruggeven van de autonomie aan mensen met anorexia.
Vier adviezen uit het onderzoek:
Bied keuzes en inspraak
Sommige zorgontvangers vinden het fijn om te praten tijdens de sondevoeding, of dat er muziek te horen is. Door dergelijke keuzes te bieden en dit regelmatig te evalueren, krijgen zorgontvangers meer controle en zeggenschap over hun behandeling.
Besteed aandacht aan gevoelens
Begrip tonen en handvatten bieden voor het omgaan met emoties, geeft zorgontvangers overzicht en controle over hun gesteldheid. Dit zijn essentiële elementen voor autonomie.
Ondersteun bij ervaring van stigma
Zorgontvangers kunnen zich zorgen maken over het vermeende beeld dat anderen over hen hebben. Om hen meer regie te geven, is het zinvol om samen een plan te maken voor het hoe en met wie ze gaan praten over hun ziekte.
Wees terughoudend met straffen
De zorgontvangers met anorexia gaven in dit onderzoek aan dat ze straffen als kwetsend en contraproductief hebben ervaren. In de huidige situatie wordt bijvoorbeeld iets wat de zorgontvanger fijn vindt, zoals wandelen, tijdens de behandeling ingeperkt. Het is dan alleen nog bereikbaar als de zorgontvanger de (eet)afspraak nakomt. Dit ervaren ze als straf en het is zinvol om in samenspraak andere vormen van beloning te bedenken.
De volgende verhalen gaan over dwang(sonde)voeding :
Dwangvoeding is het allerlaatste redmiddel en we doen er alles aan om het te vermijden
Sam* (33) werkt als psychiater in een instelling waar anorexiapatiënten worden behandeld. Ze vertelt over haar ervaringen met de verschillende patiëntengroepen. Er zijn tal van manieren om jongeren van hun angst voor
Sommige dingen kun je niet alleen doen
Martijn was elf jaar oud toen hij werd opgenomen voor anorexia. Ondanks de goede hulp die zijn behandelaren hem gaven, sloot die niet altijd aan bij wat hij nodig had. “Als kind
Een jongetje van tien met anorexia kun je niet behandelen als een meisje van veertien
Boris* was nog maar negen jaar oud toen hij de diagnose anorexia kreeg. Meike* (50) vertelt hoe ze haar zoon achteruit zag gaan en niet begreep wat er aan de hand was.
De keuze voor dwangsondevoeding is de moeilijkste die er is
Miranda* (43) werkt als psychiater op een afdeling waar jongeren met een eetstoornis zijn opgenomen. Vrijwel iedere dag heeft ze te maken met heftige problemen, daar kijkt ze niet meer van op.
Ik had meer nodig dan alleen voeding
Naomi (18) had een eetstoornis en was daar jarenlang voor in behandeling. Deze sloeg niet aan. Daarom besloten haar hulpverleners om over te gaan tot dwangvoeding. Dat hield haar in leven, maar
Vind een goede behandeling waardoor dwangsondevoeding niet meer hoeft
Monique* (30) werkte al een tijd in de zorg, toen er op haar afdeling steeds meer patiënten met een eetstoornis werden opgenomen. Vanwege haar verpleegkundige achtergrond dacht ze moedig: ‘schouders eronder; deze
Ik vertel patiënten dat ik dwangvoeding geven ook afschuwelijk vind
Layla* (28) werkt als verpleegkundige bij een kliniek waar mensen met een eetstoornis worden behandeld. Helaas komt het vaak voor dat patiënten dwangvoeding krijgen toegediend en voor Layla is dat telkens een
Door de dwangvoeding raakte ik totaal in paniek; ik was alle controle kwijt
Sofie* (19) heeft een groot gevecht tegen haar eigen lichaam overwonnen. De eetstoornis die lange tijd op de achtergrond speelde, kreeg door een opname in een instelling plotseling de overhand. Ze voelde